17/5 NGÀY QUỐC TẾ LGBT

LGBT là cụm từ viết tắt tiếng Anh của Lesbian, Gay, Bisexual và Transgender (người đồng tính nữ, người đồng tính nam, người song tính và người chuyển giới).

Hôm nay, tròn 31 năm (17/05/1990 - 17/05/2021) ngày Tổ chức Y tế Thế Giới - WHO chính thức ra quyết định "đồng tính luyến ái" không phải là căn bệnh liên quan tâm thần. Năm 2004, lần đầu tiên một sự kiện về người đồng tính được tổ chức và kể từ đó ngày 17/5 hàng năm được chọn là ngày Quốc tế LGBT.

Ở VN có ít sách báo giáo dục hay là phổ biến kiến thức trong học đường về LGBT. Việc có một bộ truyện tranh được xuất bản gần đây nói về LGBT là một tin rất vui và đầy ý nghĩa đối với các đọc giả lứa tuổi trưởng thành. Nếu bạn quan tâm và muốn tìm hiểu về LGBT với một phong cách đơn giản, dễ tiếp nhận và hoạt hình thì bạn có thể tìm mua và đọc bộ truyện tranh mang tên "Chồng Của Em Tôi - Gengoroh Tagame" của NXB Văn Học với 4 tập truyện. Tên Tiếng Anh là "My Brother's Husband" tạm dịch là Chồng của em trai tôi, nhưng không biết về VN sao dịch còn Chồng của em tôi (có một sự kì thị ở đây).

Bộ truyện tranh có nội dung xoay quanh vấn đề về LGBT gặp phải trong xã hội ngày nay, những vướn mắc, định kiến và cả những suy nghĩ, truyện cũng có phổ biến một số thông tin về LGBT mà tôi xin phép được viết lại nguyên văn để người đọc tìm hiểu thêm về LGBT nếu như không có thời gian đọc tập truyệny này.

1• "KẾT HÔN ĐỒNG TÍNH": Năm 2001, Hà Lan là quốc gia đầu tiên trên thế giới hợp pháp hoá hôn nhân đồng tính. Sau đó lần lượt đến các nước Bỉ, Tây Ban Nha, Canada, Nam Phi, Na Uy, Thuỵ Điển, Bồ Đào Nha, Ireland, Argentina, Đan Mạch, Brazil, Pháp, Uruguay, New Zealand, Luxembourg... Ngoại trừ Bắc Ireland, toàn bộ Liên hiệp Vương quốc Anh và Bắc Ireland* bao gồm Anh, Xứ Wales và Scotland cũng đã hợp pháp hoá hôn nhân đồng tính. Ba mươi sáu trong tổng số 50 tiểu bang của Hợp chúng quốc Hoa Kì cũng đã hợp pháp hoá hôn nhân đồng tính.

Tính đến tháng 4 năm 2015, số quốc gia đã hợp pháp hoá hôn nhân đồng tính là khoảng 20 nước **. Ngoài ra, tại một số quốc gia, ngay cả khi không kết hôn, pháp luật cũng bảo vệ quyền lợi liên quan trên cơ sở hôn nhân của các cặp đồng tính (được gọi là Luật kết hợp dân sự). Năm 1989, Đan Mạch khởi xướng, tiếp theo là Hà Lan, Tây Ban Nha, Pháp, Bỉ, Đức, Phần Lan, Luxembourg, Ý, Andorra, Séc, Slovania, Thuỵ Sĩ, Hungary, Úc, Ireland, Liechtenstein, Malta, Croatia, Estonia, Greenland, Mỹ, Canada, Mexico, Venezuela, Argentina, Uruguay, Ecuador, Colombia, Brazil, Chile cũng áp dụng luật này.

*Liên hiệp Vương quốc Anh và Bắc Ireland (United Kingdom) gồm 4 nước Anh, Xứ Wales, Scotland và Bắc Ireland.

**Tính tới năm 2019, con số này là 30 quốc gia (Theo Wikipedia).

2• "TAM GIÁC HỒNG": Trên bìa một của quyển truyện này (tập 1), tôi đang mặc chiếc áo phông có in hình tam giác ngược màu hồng. Hình này được gọi là "tam giác hồng" - biểu tượng của niềm tự hào và quyền lợi của người đồng tính. Vào Thế Chiến II, Đức quốc xã bắt những người đồng tính đưa đến trại tập trung. Ở các trại tập trung, biểu tượng tam giác hồng được gắn trên áo tù để phân biệt các tù nhân đồng tính với phần còn lại.

Vẫn chưa rõ số lượng người đồng tính bị tập trung và giết hại, nhưng người ta cho rằng số người bị kết tội do đồng tính rơi vào khoảng 50.000 đến 100.000 người, số người bị bắt vào trại tập trung lên tới khoảng 5.000 đến 15.000 người. Hơn nữa, sau khi chiến tranh kết thúc, trại tập trung bị xoá bỏ, pháp luật khi đó vẫn quy định tình yêu đồng tính là một tội danh, nên những người đồng tính đã thoát khỏi trại tập trung lại nhanh chóng bị bắt giam.

Tam giác hồng từng là biểu tượng của những giai đoạn đầy gian khổ với người đồng tính. Nhưng từ cuối những năm 1970, biểu tượng này được tái sinh và trở thành biểu tượng về quyền lợi của người đồng tính. Chúng tôi không hề quên quá khứ tăm tối và khổ đau, đây cũng không còn là thứ bị ép buộc mang trên người như một nỗi xấu hổ và nhục nhã. Ngược lại, chúng tôi tự hào mang nó trên người như một biểu tượng của người đồng tính (gay) và cộng đồng LGBT.

3• "CỜ CẦU VỒNG": Trên bìa của tập truyện này (tập 2), tôi đang mặc chiếc áo phông có in dải cầu vồng hình chữ nhật ngay trước ngực. Hình ảnh này được gọi là "Cờ cầu vồng" - biểu tượng niềm tự hào của cộng đồng LGBT. Lá cờ này còn có tên khác là lá Cờ tự hào.

Đỏ Cam Vàng Lục Lam Tím

Những dải màu được sử dụng trên lá cờ chính là biểu trưng cho sự đa dạng giới, giống như sự đa dạng của các sắc màu làm nên cầu vồng. Nhắc đến cầu vồng, người ta thường nghĩ ngay đến 7 màu, nhưng cầu vồng trên cờ tự hào của cộng đồng LGBT lại chỉ có 6 màu. Năm 1987, Gilbert Baker, một nghệ sĩ Mỹ, đã lần đầu tiên thiết kế lá cờ này với 8 màu, nhưng do nhiều nguyên nhân, bây giờ lá cờ chỉ còn 6 màu: đỏ, cam, vàng, lục, lam, tím.

Ngày 25 tháng 6 năm 1978, lá cờ cầu vồng lần đầu tiên tung bay ở San Francisco, rồi lan rộng trên toàn thế giới. Hiện nay, ta có thể thấy lá cờ này phất phới tại các cuộc diễu hành LGBT, hoặc được các tổ chức hay doanh nghiệp sử dụng để thể hiện quan điểm ủng hộ quyền lợi của cộng đồng LGBT. Và tháng 6 năm 2015, Viện Bảo tàng Nghệ thuật Hiện đại New York (MoMA) đã thêm Cờ cầu vồng vào bộ sưu tập thiết kế có tính biểu tượng trên toàn thế giới.

5• "COME OUT": "Come out" là cụm từ được rút ngắn từ mệnh đề "Coming out of the closet". Nghĩ đen của mệnh đề này là "bước ra (come + out) khỏi tủ quần áo (thường là tủ đựng đồ tây - closet)". Sao lại dùng hình ảnh "tủ quần áo"? Giải thích ngắn gọn, thì hình ảnh này đại diện cho "nơi trốn trú".

Tình yêu đồng tính vẫn bị xã hội nhìn nhận một cách đầy thành kiến là điều "đáng xấu hổ", và đến tận bây giờ định kiến này vẫn chưa được xoá bỏ hoàn toàn. Trong hoàn cảnh bị xung quanh xa lánh, bị in hằn định kiến mình là kẻ dị biệt và đầu, những người đồng tính cảm thấy bản thân mình là một tồn tại đáng xấu hổ, và trốn vào trong "tủ quần áo". Come out giống như bước ra khỏi chiếc tủ quần áo tăm tối đó, không còn phải sợ hãi bị kì thị, hay cảm thấy xấu hổ về bản thân. Đó là thời điểm mà họ có thể ưỡn ngực, tự hào thể hiện mình với cả xã hội. Có người nghĩ come out chỉ đơn giản là "thổ lộ bí mật". Thực ra nó không đơn giản như vậy đâu.

Vì nguồn gốc không đơn giản như vậy, nên rất khó dịch nghĩa của "come out" sang tiếng Nhật. Dù có tương đồng, nhưng nghĩa của từ "thổ lộ" vẫn chưa sát. "Công bố" thì cũng khá giống. Nhưng vì "come out" mang tính riêng tư, nên nếu nói "Tôi công bố với cậu..." Thì chẳng lọt tai chút nào. Nên nếu cân nhắc đến việc sử dụng trong đời sống thường nhật, thì có lẽ cụm từ "Không còn phải che giấu" là phù hợp nhất.

6. "DIỄU HÀNH ĐỒNG TÍNH" (GAY PARADE): Hàng năm, ở nhiều nơi trên thế giới vẫn diễn ra các cuộc diễu hành đồng tính, nơi mà những người đồng tính nam, đồng tính nữ, song tính và chuyển giới diễu hành thể hiện niềm tự hào và quyền lợi của bản thân.

Để tìm hiểu về nguồn gốc của sự kiện này, hãy quay về năm 1969. Tháng 6 năm 1969, tại Stonewall Inn, một quán rượu dành cho người đồng tính ở New York, đã nở ra một cuộc bạo loạn mang tính tự phát giữa những người đồng tính và cảnh sát nhằm chống lại cuộc điều tra đầy bạo lực của họ.

Những người có giới tính thiểu số luôn phải chịu đụng sự phân biệt đối xử hay bị đối xử không thoả đáng đã phản kháng. Sự kiện này được gọi là "Bạo loạn Stonewall" và được cho là nguồn gốc của phong trào vì quyền lợi của người đồng tính hiện nay. Năm tiếp theo, các cuộc biểu tình diễn ra ở New York, San Francisco, Los Angeles, Chicago... Nhằm kỉ niệm một năm sự kiện này. Đây chính là tiền thân của diễu hành đồng tính.

Năm sau nữa, biểu tình không chỉ diễn ra ở Mỹ, mà còn xuất hiện ở các tỉnh thành Châu Âu như London hay Paris. Sự kiện diễu hành đồng tính dần dần lan rộng ra khắp thế giới. Ở Nhật, cuộc diễu hành đầu tiên diễ ra vào năm 1994 tại Tokyo, đây cũng là cuộc diễu hành thứ 2 ở Châu Á. Ngoài ra, cuộc diễu hành có quy mô lớn nhất trên thế giới diễn ra ở Sao Paulo, Brazil, được ghi nhân vào kỉ lục Guiness với 2.500.000 người tham gia vào năm 2016.

7• "GAY PRIDE": Người đồng tính thường bị xã hội gắn mác là "đáng xấu hổ" hay "một tội ác". Đối với thành kiến này, "Gay Pride" thể hiện suy nghĩ "Không phải vậy, bản thân chúng ta không phải những tồn tại đáng xấu hổ, chúng ta phải khẳng định bản thân". Trong tiếng Nhật từ "pride" có thể bị hiểu là "tự mãn về bản thân", nhưng thực chất đây là niềm tự hào với ý nghĩa "không phải xấu hổ về bản thân, không đánh mất tự tôn của chính mình".

Trong các sự kiện thể hiện điều này như diễu hành đồng tính, vẫn có những lời phản đối. Dọc con đường tổ chức điều hành, những người đi bộ giơ bảng "Người đồng tính phải xuống địa ngục" là chuyện bình thường. Ở một số đất nước người tham gia diễu hành có thể bị tấn công, hoặc bị cản trở. Tuy nhiên, vượt lên mọi trở ngại ấy, niềm tự hào đồng tính - hay "Gay Pride" vẫn tồn tại và được lan toả.

Đối lập với niềm tự hào đồng tính, cũng có người nói về niềm tự hào người dị tính - hay "Straight Pride". Tuy nhiên, thật lạ là chẳng có ai lên tiếng rằng phải xấu hổ vì tình yêu dị tính, và cũng chẳng có bạo động nào xảy ra phản đối người dị tính cả.

8• "OUTING": Việc công khai mình đồng tính được gọi là "come out", nhưng việc tiết lộ giới tính của một người cho người khác khi người đó chưa công khai được gọi là "outing". Việc tiết lộ xu hướng tình dục chưa được công khai của người nổi tiếng hay người có quyền lực, nhằm mục đích tạo dư luận cũng là "outing", nhưng tôi sẽ giải thích ví dụ ở mức độ phổ biến thường nhật hơn.

Tôi hoàn toàn không hề che giấu việc bản thân mình là gay , nên tôi sẽ không có vấn đề gì nếu có ai đó nói "Mike là gay đấy", thế nên không thể coi việc này là "outing".

Tuy nhiên, chẳng hạn nếu Yaichi kể cho Kana nghe việc Kazuya là gay thì đây sẽ gọi là "outing", bởi vì Kazuya chỉ come out với tôi và Yaichi thôi. Ví dụ khác, nếu tôi cho Yaichi biết Kato là gay, đó cũng gọi là "outing", bởi vì Kato không định come out với bất kì ai cả.

Outing sẽ làm người khác tổn thương,, tạo ra bi kịch to lớn trong thời gian dài. Năm 2010, tại Mỹ, một sinh viên 18 tuổi bị bạn cùng phòng outing nên đã nhảy cầu tự sát, việc này đã trở thành một vấn đề xac hội nghiêm trọng. Ở Nhật Bản, năm 2015, một sinh viên cũng đã tự tử vì outing.